ရခိုင့္ေတာ္လွန္ေရးနိဒါန္း (စတုတၳပိုင္း)

ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၄ မွ ၁၁၈၅ အထိ “ဒုတိယပိုင္း ရခိုင့္ေတာ္လွန္ေရးနိဒါန္း”
ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏ “တတိယအႀကိမ္ ျမန္မာေတာ္လွန္ေရး”

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ အေနာက္ဘဂၤလားနယ္သို႔ ခုိလံႈလာရၿပီးေနာက္ ေယာက္ဖေတာ္လက္ရံုးဗိုလ္ႏွင့္ စြမ္းရည္ဟိေသာ တပ္မႈူးဗိုလ္မႈးရိုအား ျပန္လည္စုရံုးၿပီးလွ်င္ သူရဲလက္နက္ကိုင္မ်ားကိုလႊတ္၍ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၄ ခုႏွစ္ ကဆုန္လတြင္ ျမန္မာရို႕တပ္စဲြထားေသာ ငၾကည္းေတာင္တပ္ကို တိုက္ခိုင္း၏။ 

ျမန္မာတပ္မႈးငလြန္းသည္ အေရးမလွ ယံႈးနိမ့္ထြက္ၿပီးရ၏။

ထိုအေၾကာင္းကို ျမန္မာ၀န္ငေက်ာ္ထင္ၾကားေသာ္ ဗိုလ္မႈူးတပ္မႈးသူရဲလက္နက္ကိုင္မ်ားကို ေစလႊတ္၍ ရခိုင္တပ္မ်ားအား တိုက္ခိုင္းစီေသာ္ ရခိုင္ဗိုလ္ခ်င္းျပန္တပ္သားမ်ားသည္ မခံမရပ္ႏိုင္၍ ဘဂၤလားနယ္သို႔ ဆုတ္ခြာပီးရ၏။ 

အဂၤလိပ္အစိုးရလည္း လမၺဳစားဗိုလ္ေရႊလူႏွင့္ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္မယား (မိမင္း) ရို႕အား လွည့္ဖ်ားေခၚယူၿပီးလွ်င္ ေဒလီပဆာသို႔ပို႔ေဆာင္ကာ အေစာင့္အေယွာက္ျဖင့္ထား၏။ 

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္ေယာက္ဖ လက္ရံုးဗိုလ္သည္ အဂၤလိပ္၏အဖမ္းအဆီးခံရ၍ စစ္တေကာင္း၌အက်ဥ္းခ်ထားလီရာ အက်ဥ္းေထာင္၌ပင္ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္၏။

သို႔တိုင္ေအာင္ အယာမခံ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ တပ္မႈးဗိုလ္မႈးလူသူလက္နက္ရို႕အား စုရံုးၿပီးလွ်င္ ဘဂၤလားမွျပန္ထြက္ခြာကာ နတ္ျမစ္လက္ယာဖက္ မဂၤလာႀကီးအရပ္၌တပ္တည္၍ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူရို႕အား ထပ္မံေတာ္လွန္၏။ 

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ သူ၏အစ္ကို ေလးၿမိဳ႕စားေအာင္ေက်ာ္၊ ဒဂၤါးေတာင္စား တံုးစရီႊ၊ ဗိုလ္ေစာ္ကဲႏွင့္ တပ္မႈးဗိုလ္မႈးရို႕အားရံုးစု၍ သူ၏ေယာက္ဖအသက္ႏွံကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခန္႔ကာ ျမန္မာ၀န္ငေက်ာ္ထင္ကို ရီေၾကာင္းကုန္းေၾကာင္းခ်ီ၍ တိုက္၏။ 

ဤအေၾကာင္းကို ျမန္မာ၀န္ငေက်ာ္ထင္ၾကားသိေသာ္ ရမ္းၿဗဲမွ ျမန္မာသူရဲမ်ားႏွင့္ ရမ္းၿဗဲ၀န္ လက္ယာငစည္သူကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခန္႔၍ ခ်ီတက္ခိုင္းရာ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၄ ခု ျပာသိုလတြင္ ရခိုင္ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏တပ္ႏွင့္ မိုးစည္းျမစ္တြင္တြိဆံု၍ ရင္ဆိုင္တိုက္ပဲြျဖစ္ပြား၏။ 

ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏တပ္မ်ား လက္နက္အင္အားမမွ်သျဖင့္ မိုးစည္းကၽြန္းသို႔ ဆုတ္ခြာပီးရ၏။ ထိုအခါ ျမန္မာတပ္ရို႔သည္ မိုးစည္းကၽြန္း၌ဟိေသာ ရခိုင္ျပည္သူအေပါင္းအား ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏လူဟုစြပ္စဲြၿပီး ၿမီလွန္သတ္ျဖတ္လိုက္၏။

ထိုအေၾကာင္းကို ေနာက္ခ်ီလာေသာ ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္၊ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏ေယာက္ဖ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အသက္ႏွံၾကားသိရလွ်င္ တပ္ရပ္နီၿပီး ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ မဂၤလာႀကီးအရပ္ကေျပာင္း၍ ေရွာက္ေခ်ာင္းဖ်ား၌ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၄ ခု၊ တပိုးထဲြလတြင္ သရက္ခ်ိဳၿမိဳ႕ကို တည္၍နီ၏။

ျမန္မာစိန္ဘူးငေက်ာ္ထင္သည္ အမ်ားမၾကာသီလြန္၏။

စိန္ဘူးငေက်ာ္ထင္သီလြန္ၿပီးေနာက္ ျမန္မာ မဟာငေနာ္ရထာသည္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၅ ခုႏွစ္ နတ္ေတာ္လတြင္ ရခိုင္၀န္ျပဳလာ၏။ 

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္လည္း သမက္ေတာ္ တိမ္ၾကားဗိုလ္ႏွင့္ တပ္မႈးဗိုလ္မႈးရို႕အား အသီးသီးခန္႔၍ သူရဲတေထာင္ႏွင့္ ျမန္မာၿမိဳ႕၀န္ မဟာငေနာ္ရထာကို တုိက္ရန္ေစလႊတ္လိုက္၏။

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏တပ္မႈူးဗိုလ္မႈရို႕လည္း တပ္ခ်ီတက္လာ၍ ဂစၧပနဒီျမစ္ညွာ၀သို႔ေရာက္ေသာအခါ ျမန္မာငေနာ္ရထာသတင္းရၿပီး ျမန္မာၿမိဳ႕သူႀကီး ငရန္ကင္းကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခန္႔၍ မ်ားစြာေသာ လက္နက္ကိုင္ရို႕ႏွင့္ ခ်ီတက္ခိုင္း၏။ 

ထိုအခါ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၅ ခု ျပာသိုလတြင္ ဂစၧပနဒီ (ကုလားတန္) ျမစ္ညွာကူး၀တြင္ ရခိုင္ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏တပ္ႏွင့္ ျမန္မာတပ္မ်ား ရခိုင္တိုက္ပဲြျဖစ္ပြား၏။

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္တပ္မ်ား မ်ားစြာထိခိုက္နစ္နာ ဆံုးယံႈး၏။

ထိုအခါ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္လည္း သရက္ခ်ိဳၿမိဳ႕မွ ေျပာင္းရႊိကာ ပင္း၀ါ (ရာမူး) ဘဂၤလားနယ္သို႔ ဆုတ္ခြာလာ၏။

ႄကြင္းက်န္ေသာ ရခိုင္တပ္ရို႕သည္လည္း ျမန္မာတပ္ရို႕၏၀ိုင္း၀န္းပိတ္ဆို႔တိုက္ခိုက္ျခင္းခံရ၏။ 

သို႔ေသာ္ ရခိုင္သူရဲရို႕သည္ကား ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား အယာမခံ စြမ္းမံတရဲ အလံမလွဲ ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္ခကတ္ပါသည္။

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ ပင္း၀ါရာမူးနယ္သို႔ ၀င္ေရာက္လာေၾကာင္းကို စစ္တေကာင္းအဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္ၾကားသိလွ်င္ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္အားဖမ္းဆီးစီျပန္၏။

ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ ေတာနက္ထဲသို႔ ၀င္ပုနု္းနီရ၏။

ျမန္မာ၀န္ မဟာငေနာ္ရထာလည္း ရခိုင္သကၠရာဇ္ တေပါင္းလမွစ၍ အေနာက္ျပည္မွလာေသာ ရခိုင္သားရို႕အား၄င္း၊ ရခိုင္ျပည္၌ႄကြင္းက်န္ရစ္ေသာလူသန္လူျမန္အားလံုးအား ဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏လူဟုစာရင္းသြင္းကာ အစတံုး ၿခီမႈန္းပစ္လိုက္၏။

၁၁၇၄ ခုႏွစ္မစ၍ (၅) ႏွစ္တိုင္တိုင္ ရခိုင္ျပည္၌ စပါးဆန္ရီယွားပါးကာ အငတ္ေဘးေၾကာင့္ လူေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ သီႀကီပ်က္စီး၏။

ထိုေနာက္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၇၇ ခု၊ တပိုးထဲြလ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၁၅ ခု ဇႏၷ၀ါရီလ (၂၄) ရက္နိတြင္ ဗိုလ္ခ်င္းျပန္သည္ ပင္း၀ါ ဖေလာင္းဆူအရပ္၌ ဆံုဆို႔နာျဖင့္ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္၏။ 

ဇႏၷ၀ါရီ (၂၈) ရက္နိတြင္ ေကာင္းမြန္စြာသၿဂိဳဟ္ျခင္းၿပီးစီး၏။

(ဤသည္မွာ “ဒုတိယပိုင္းရခိုင္ေတာ္လွန္ေရးနိဒါန္း” စိုင္းတင္ၿမိဳ႕စားဗိုလ္ခ်င္းျပန္၏ “တတိအႀကိမ္ေျမာက္ ျမန္မာေတာ္လွန္ေရး” ျဖစ္သည္။)