(ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္းမွ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပပါသည္။)
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ျမန္မာဘုရင္ဘိုးေတာ္င၀ိုင္း၏သားေတာ္ အိမ္ရွိငဥပရာဇာဦးစီး၍ ရာမရကန္ငတိုးလိုက္ပါေသာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူနယ္ခ်ဲ႕႐ို႕သည္ လြတ္လပ္ေသာ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာလက္နက္ပိုင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးအား ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၄၆) ခု ျပာသိုလဆုတ္ (၇) ရက္ စနီနိ။ ခရာဇ္သကၠရာဇ္ (၁၇၈၄) ခု ဒီဇင္ဘာလ (၃၁) ရက္နိတြင္ မတရားက်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္လိုက္သျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး႐ို႕သည္ ျမန္မာကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀သို႔ ေရာက္ျခင္းမလွေရာက္လားရသည္။
ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္၏ေနာက္ဆံုးဘုရင္မဟာသမတရာဇာ (နံေတာ္စနီသား၊ သက္ေတာ္ ၄၂ ႏွစ္၊ နန္းစံ (၂) ႏွစ္အား) ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၄၆) ခု ျပာသိုလဆုတ္ (၁၅) ရက္ တလဂုၤနီနိ။
ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ျမန္မာဘုရင္ဘိုးေတာ္င၀ိုင္း၏သားေတာ္ အိမ္ရွိငဥပရာဇာဦးစီး၍ ရာမရကန္ငတိုးလိုက္ပါေသာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူနယ္ခ်ဲ႕႐ို႕သည္ လြတ္လပ္ေသာ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာလက္နက္ပိုင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးအား ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၄၆) ခု ျပာသိုလဆုတ္ (၇) ရက္ စနီနိ။ ခရာဇ္သကၠရာဇ္ (၁၇၈၄) ခု ဒီဇင္ဘာလ (၃၁) ရက္နိတြင္ မတရားက်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္လိုက္သျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး႐ို႕သည္ ျမန္မာကိုလိုနီကၽြန္ဘ၀သို႔ ေရာက္ျခင္းမလွေရာက္လားရသည္။
ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္၏ေနာက္ဆံုးဘုရင္မဟာသမတရာဇာ (နံေတာ္စနီသား၊ သက္ေတာ္ ၄၂ ႏွစ္၊ နန္းစံ (၂) ႏွစ္အား) ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၄၆) ခု ျပာသိုလဆုတ္ (၁၅) ရက္ တလဂုၤနီနိ။
ခရာဇ္သကၠရာဇ္ ၁၇၈၄ ခု ဇႏၷ၀ါရီလတြင္ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕သည္ မတရားဖမ္းဆီးသံၿခီခ်င္းခတ္၍ ျမန္မာျပည္သို႔ အက်ဥ္းသားအျဖစ္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လားကာ အမရပူရၿမိဳ႕တြင္ ကြပ္မ်က္စီရင္လိုက္သည္။
ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕သည္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္အားသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္၏ၿမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦးတြင္ ျမန္မာနႏၵငပက်န္အား ၿမိဳ႕၀န္ထား၍အုပ္ခ်ဳပ္ခိုင္း၏။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္႐ို႕သည္ ျမန္မာ့သူ႕ကၽြန္မခံဘဲ (၁၁၄၆) ခု တေပါင္းလကစ၍ ဒါးပိုင္ႀကီး၏ေယာက္ဖေတာ္ေက်ာ္ပံု၏ဦးေဆာင္မႈကိုခံယူကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား စတင္ေတာ္လွန္သည္။
ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီး၊ ယင္း၏ေနာင္ေတာ္ မုဇုႏၱတ္ႀကီးဘေရြး၊ ဒါးျပန္စီး႐ို႕အမႈးျပဳေသာ ရခိုင္တပ္မ်ားသည္လည္း ျမန္မာက်ဴးေသာ္သူ႐ို႕အား အေနာက္အရပ္က ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္သည္။
ျမန္မာနႏၵငပက်န္သည္ ရခိုင္႐ို႕၏ေတာ္လွန္မႈကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး အျပစ္မဟိေသာ ရခိုင္ျပည္သူ႐ို႕အား လက္နက္ခ်ရန္ဟုအေၾကာင္းျပကာ ေပါင္းတုန္အရပ္၌တေထာင္၊ သရက္အုပ္အရပ္၌တေထာင္၊ စံကားေတာင္အရပ္၌ႏွစ္ေထာင္၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ပရိေစၦဒ၌ သံုးေသာင္းခုႏွစ္ေထာင္၊ ပုခက္တြင္းသားအသူငယ္႐ို႕အား ဒါးကဇတ္သည္ကတေသာင္း၊ ဘုရားေပၚအရပ္၊ ဒိုင္းက်ီအရပ္၊ ေမာင္းဆဲြအရပ္၊ ငရေကာက္အရပ္၊ ေဂါင္းၿပိဳေတာင္အရပ္၊ ပုရိန္အရပ္၊ ေပါင္းတုတ္အရပ္၊ ရတနာျပည္အရပ္၊ လက္မဖက္အရပ္၊ ေတာတန္းအရပ္၊ ကိုးဆယ့္ကိုးေတာင္အရပ္၊ သံတဲြ၊ ရမ္းျပည့္၊ မာန္ေအာင္အရပ္႐ို႕၌ လူေပါင္း တေသာင္းသွ်စ္ေသာင္းေလးေထာင္႐ို႕ကို ယင္းႏွစ္အတြင္းမွာပင္ အဆံုးစီရင္လိုက္သည္။
ထို႕အျပင္ ျမန္မာနႏၵငပက်န္သည္ ဒါးပိုင္ႀကီးေက်ာ္ပံု၏မယား ေကာင္းေက်ာ္ထင္မကိုလည္း ကာမပိုင္လင္ေယာက္က်ားဟိယင့္သားႏွင့္ ဗလကၠာယယုတ္မာ႐ိုင္းျပစြာ ေစာ္ကားခသည္။
ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီးသည္ စစ္တေကာင္းအဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္ထံမွ စစ္ေရးအကူအညီရယူရန္ ႀကိဳးစားသည္။ အဂၤလိပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ တြိဆံုေဆြးေႏြးရာတြင္ ဒါးျပန္စီး၏သမက္ သာမေကာင္းစံရႊီကို ဘာသာျပန္ခိုင္းသည္။ သို႔ေသာ္ မျပည္လည္ေသာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕သစ္ေခ်ာင္းညာဖက္သို႔ခို၀င္ကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား ရရာလက္နက္စဲြကိုင္ ေတာ္လွန္သည္။
အားမတန္သျဖင့္ လက္၀ဲျမန္ကုန္းေဖာင္သည္၊ မုဇုႏၵာတ္ႀကီးဘေရြး၊ ဒါးျပန္စီး႐ို႕သည္ အေနာက္စစ္တေကာင္းနယ္သို႔ခို၀င္ေရာက္လာ၍ အဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္က ကၽြန္းရြာမ်ားပီးသနားထား၏။
(၁၁၄၆) ခု ကဆုန္လတြင္ ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီးသည္ အေနာက္စစ္တေကာင္းအရပ္၌ တပ္စဲြ၍ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕အား ခုခံေတာ္လွန္ယင္း လက္နက္ထိမွန္က်ဆံုးသည္။
ျမန္မာနႏၵငက်န္၏တပ္မ်ားသည္ ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီး ေတာ္လွန္သည္ကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ ၿမိဳ႕သစ္ေခ်ာင္းအရပ္မွ မိမၼအသူငယ္႐ို႕အား ႀကိဳးတုတ္ခ်ိဳင္ေႏွာင္ကာ ျမစ္၀တြင္ပစ္ခ်၍ သတ္ျဖတ္လိုက္သည္။ အေနာက္စစ္တေကာင္းအရပ္မွ ေရာက္လာသူ လူအေပါင္း႐ို႕ကိုလည္း ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီး၏လူဟုစြပ္စဲြကာ မ်ားစြာသတ္ျဖတ္လိုက္သည္။
ရခိုင္ျပည္ေတာင္ပိုင္း အေနာက္ခုႏွစ္ရိုင္ ေတာင္စိုင္အရပ္၌ စနည္းရြာသား႐ို႕သည္လည္း ျမန္မာ့သူ႕ကၽြန္မခံဘဲ ရမ္းျပည့္စားဗိုလ္ေပါလံုး၊ လမုစားဗိုလ္လာခိုင္႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းဖက္ကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕အား ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္သည္။ ဤသည္ကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ သံတဲြၿမိဳ႕ကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ထားေသာ ျမန္မာရာဇငသၾကၤန္သည္ သူ၏စစ္ကဲငလွကို လႊတ္ကာ စနည္းရြာသူရြာသားမ်ားအားလံုးကို အစတုန္းၿခီမႈန္းလိုက္သည္။
ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕သည္ ၁၁၄၉ ခု တေပါင္းလတြင္ ရခိုင္ျပည္မွ ဘုန္းႀကီးရဟန္း၊ မင္းသားမင္းသမီးစုစုေပါင္း ခုႏွစ္ေထာင့္ခုႏွစ္ရာကို အမရပူရၿမိဳ႕သို႔ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လားသည့္အျပင္ သကၠရာဇ္ (၁၁၅၁) ခု နံယုန္လတြင္ ေျမာက္ဦး၊ သံတဲြ၊ ရမ္းျပည့္၊ မာန္ေအာင္၊ ေလးၿမိဳ႕စသည္အရပ္႐ို႕က လူေပါင္းေျခာက္ေထာင္ကိုလည္း ယိုးဒယားသို႔စစ္တိုက္ရန္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လား၏။
သကၠရာဇ္ (၁၁၅၀) ျပည့္ နတ္ေတာ္လဆန္း (၉) ရက္နိတြင္ ျမန္မာအေနာက္ဖက္ငတိုက္၀န္သည္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ ၀န္ျပဳလာၿပီး (၂) ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ရာထူးမွ ျပဳတ္က်၏။ ျမန္မာပုသိမ္ငသခင္သည္ ငသီဟဘဲြ႕နာမည္ကိုခံလွ်က္ ၁၁၅၂ ခု တေပါင္းလတြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေျမာက္ဦးၿမိဳ႕၌ ၀န္ျပဳလာျပန္၏။ တႏွစ္ဟိလွ်င္ သီ၏။
ပုသိမ္ငသခင္စုေတ့ၿပီးလွ်င္ ျမန္မာတိုင္းတာ၀န္သည္ အာကာကငေက်ာ္ထင္ဟူေသာနာမည္ကိုခံယူလွ်က္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၅၃) ခု တန္းခူးလတြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေျမာက္ဦးကို ၀န္ျပဳလာျပန္၏။ ယင္း အာကာငေက်ာ္ထင္သည္လည္း (၂) ႏွစ္ဟိလွ်င္ ရာထူးမွေခ်ာက်၏။ အာကာငေက်ာ္ထင္ရာထူးမွေခ်ာက်ၿပီးလွ်င္ ျမန္မာငေက်ာ္လွသည္ ငလွရာဇာဘဲြ႕ကိုခံယူ၍ ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၅၅) ခု တပိုးထဲြလဆန္း (၉) ရက္ စနီနိတြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ ၀န္လုပ္လာျပန္၏။
ငေက်ာ္လွလက္ထက္တြင္ ရမ္းျပည့္စားဗိုလ္ေပါလံုး၊ ဗိုလ္ခြင္းေပါက္၊ ဗိုလ္ကၽြဲတေကာင္ႏိုင္႐ို႕သည္ အေနာက္စစ္တေကာင္းနယ္ကို ၿခီကုတ္ယူကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၏။
ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕သည္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္အားသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္၏ၿမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦးတြင္ ျမန္မာနႏၵငပက်န္အား ၿမိဳ႕၀န္ထား၍အုပ္ခ်ဳပ္ခိုင္း၏။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္႐ို႕သည္ ျမန္မာ့သူ႕ကၽြန္မခံဘဲ (၁၁၄၆) ခု တေပါင္းလကစ၍ ဒါးပိုင္ႀကီး၏ေယာက္ဖေတာ္ေက်ာ္ပံု၏ဦးေဆာင္မႈကိုခံယူကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား စတင္ေတာ္လွန္သည္။
ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီး၊ ယင္း၏ေနာင္ေတာ္ မုဇုႏၱတ္ႀကီးဘေရြး၊ ဒါးျပန္စီး႐ို႕အမႈးျပဳေသာ ရခိုင္တပ္မ်ားသည္လည္း ျမန္မာက်ဴးေသာ္သူ႐ို႕အား အေနာက္အရပ္က ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္သည္။
ျမန္မာနႏၵငပက်န္သည္ ရခိုင္႐ို႕၏ေတာ္လွန္မႈကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး အျပစ္မဟိေသာ ရခိုင္ျပည္သူ႐ို႕အား လက္နက္ခ်ရန္ဟုအေၾကာင္းျပကာ ေပါင္းတုန္အရပ္၌တေထာင္၊ သရက္အုပ္အရပ္၌တေထာင္၊ စံကားေတာင္အရပ္၌ႏွစ္ေထာင္၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ပရိေစၦဒ၌ သံုးေသာင္းခုႏွစ္ေထာင္၊ ပုခက္တြင္းသားအသူငယ္႐ို႕အား ဒါးကဇတ္သည္ကတေသာင္း၊ ဘုရားေပၚအရပ္၊ ဒိုင္းက်ီအရပ္၊ ေမာင္းဆဲြအရပ္၊ ငရေကာက္အရပ္၊ ေဂါင္းၿပိဳေတာင္အရပ္၊ ပုရိန္အရပ္၊ ေပါင္းတုတ္အရပ္၊ ရတနာျပည္အရပ္၊ လက္မဖက္အရပ္၊ ေတာတန္းအရပ္၊ ကိုးဆယ့္ကိုးေတာင္အရပ္၊ သံတဲြ၊ ရမ္းျပည့္၊ မာန္ေအာင္အရပ္႐ို႕၌ လူေပါင္း တေသာင္းသွ်စ္ေသာင္းေလးေထာင္႐ို႕ကို ယင္းႏွစ္အတြင္းမွာပင္ အဆံုးစီရင္လိုက္သည္။
ထို႕အျပင္ ျမန္မာနႏၵငပက်န္သည္ ဒါးပိုင္ႀကီးေက်ာ္ပံု၏မယား ေကာင္းေက်ာ္ထင္မကိုလည္း ကာမပိုင္လင္ေယာက္က်ားဟိယင့္သားႏွင့္ ဗလကၠာယယုတ္မာ႐ိုင္းျပစြာ ေစာ္ကားခသည္။
ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီးသည္ စစ္တေကာင္းအဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္ထံမွ စစ္ေရးအကူအညီရယူရန္ ႀကိဳးစားသည္။ အဂၤလိပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ တြိဆံုေဆြးေႏြးရာတြင္ ဒါးျပန္စီး၏သမက္ သာမေကာင္းစံရႊီကို ဘာသာျပန္ခိုင္းသည္။ သို႔ေသာ္ မျပည္လည္ေသာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕သစ္ေခ်ာင္းညာဖက္သို႔ခို၀င္ကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား ရရာလက္နက္စဲြကိုင္ ေတာ္လွန္သည္။
အားမတန္သျဖင့္ လက္၀ဲျမန္ကုန္းေဖာင္သည္၊ မုဇုႏၵာတ္ႀကီးဘေရြး၊ ဒါးျပန္စီး႐ို႕သည္ အေနာက္စစ္တေကာင္းနယ္သို႔ခို၀င္ေရာက္လာ၍ အဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္က ကၽြန္းရြာမ်ားပီးသနားထား၏။
(၁၁၄၆) ခု ကဆုန္လတြင္ ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီးသည္ အေနာက္စစ္တေကာင္းအရပ္၌ တပ္စဲြ၍ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕အား ခုခံေတာ္လွန္ယင္း လက္နက္ထိမွန္က်ဆံုးသည္။
ျမန္မာနႏၵငက်န္၏တပ္မ်ားသည္ ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီး ေတာ္လွန္သည္ကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ ၿမိဳ႕သစ္ေခ်ာင္းအရပ္မွ မိမၼအသူငယ္႐ို႕အား ႀကိဳးတုတ္ခ်ိဳင္ေႏွာင္ကာ ျမစ္၀တြင္ပစ္ခ်၍ သတ္ျဖတ္လိုက္သည္။ အေနာက္စစ္တေကာင္းအရပ္မွ ေရာက္လာသူ လူအေပါင္း႐ို႕ကိုလည္း ေတာင္မင္းႀကီးေက်ာ္ထြီး၏လူဟုစြပ္စဲြကာ မ်ားစြာသတ္ျဖတ္လိုက္သည္။
ရခိုင္ျပည္ေတာင္ပိုင္း အေနာက္ခုႏွစ္ရိုင္ ေတာင္စိုင္အရပ္၌ စနည္းရြာသား႐ို႕သည္လည္း ျမန္မာ့သူ႕ကၽြန္မခံဘဲ ရမ္းျပည့္စားဗိုလ္ေပါလံုး၊ လမုစားဗိုလ္လာခိုင္႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းဖက္ကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕အား ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္သည္။ ဤသည္ကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ သံတဲြၿမိဳ႕ကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ထားေသာ ျမန္မာရာဇငသၾကၤန္သည္ သူ၏စစ္ကဲငလွကို လႊတ္ကာ စနည္းရြာသူရြာသားမ်ားအားလံုးကို အစတုန္းၿခီမႈန္းလိုက္သည္။
ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူ႐ို႕သည္ ၁၁၄၉ ခု တေပါင္းလတြင္ ရခိုင္ျပည္မွ ဘုန္းႀကီးရဟန္း၊ မင္းသားမင္းသမီးစုစုေပါင္း ခုႏွစ္ေထာင့္ခုႏွစ္ရာကို အမရပူရၿမိဳ႕သို႔ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လားသည့္အျပင္ သကၠရာဇ္ (၁၁၅၁) ခု နံယုန္လတြင္ ေျမာက္ဦး၊ သံတဲြ၊ ရမ္းျပည့္၊ မာန္ေအာင္၊ ေလးၿမိဳ႕စသည္အရပ္႐ို႕က လူေပါင္းေျခာက္ေထာင္ကိုလည္း ယိုးဒယားသို႔စစ္တိုက္ရန္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လား၏။
သကၠရာဇ္ (၁၁၅၀) ျပည့္ နတ္ေတာ္လဆန္း (၉) ရက္နိတြင္ ျမန္မာအေနာက္ဖက္ငတိုက္၀န္သည္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ ၀န္ျပဳလာၿပီး (၂) ႏွစ္ၾကာလွ်င္ ရာထူးမွ ျပဳတ္က်၏။ ျမန္မာပုသိမ္ငသခင္သည္ ငသီဟဘဲြ႕နာမည္ကိုခံလွ်က္ ၁၁၅၂ ခု တေပါင္းလတြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေျမာက္ဦးၿမိဳ႕၌ ၀န္ျပဳလာျပန္၏။ တႏွစ္ဟိလွ်င္ သီ၏။
ပုသိမ္ငသခင္စုေတ့ၿပီးလွ်င္ ျမန္မာတိုင္းတာ၀န္သည္ အာကာကငေက်ာ္ထင္ဟူေသာနာမည္ကိုခံယူလွ်က္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၅၃) ခု တန္းခူးလတြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေျမာက္ဦးကို ၀န္ျပဳလာျပန္၏။ ယင္း အာကာငေက်ာ္ထင္သည္လည္း (၂) ႏွစ္ဟိလွ်င္ ရာထူးမွေခ်ာက်၏။ အာကာငေက်ာ္ထင္ရာထူးမွေခ်ာက်ၿပီးလွ်င္ ျမန္မာငေက်ာ္လွသည္ ငလွရာဇာဘဲြ႕ကိုခံယူ၍ ရခိုင္သကၠရာဇ္ (၁၁၅၅) ခု တပိုးထဲြလဆန္း (၉) ရက္ စနီနိတြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ ၀န္လုပ္လာျပန္၏။
ငေက်ာ္လွလက္ထက္တြင္ ရမ္းျပည့္စားဗိုလ္ေပါလံုး၊ ဗိုလ္ခြင္းေပါက္၊ ဗိုလ္ကၽြဲတေကာင္ႏိုင္႐ို႕သည္ အေနာက္စစ္တေကာင္းနယ္ကို ၿခီကုတ္ယူကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၏။
ေနမိ်ဳးငကုန္ဒရာ၊ ငေပါတလီစေသာ ျမန္မာတပ္မႈး႐ို႕သည္ အဂၤလိပ္စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕၀န္ႏွင့္ေပါင္းဖက္ၿပီး ရခိုင္ဗိုလ္ေပါလံုး၊ ဗိုလ္ခြင္းေပါက္၊ ဗိုလ္ကၽြဲတေကာင္ႏိုင္႐ို႕အား ဖမ္းဆီးပီးရန္ေတာင္းဆို၏။
ျမန္မာသူယုတ္႐ို႕သည္ ရမ္းျပည့္၊ မာန္ေအာင္၊ ေျမာက္ဦး၊ ေလးၿမိဳ႕အရပ္အသီးသီးမွ လင္မယားအိမ္ေထာင္စံုတအိမ္ကို ေငြဒဂၤါး (၅) ျပားစီေကာက္ယူၿပီးလွ်င္ စုစုေပါင္းေငြဒဂၤါး တသိန္းႏွစ္ေသာင္းကို အဂၤလိပ္စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕၀န္အား လဘ္ထိုး၏။ စစ္တေကာင္းအဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္သည္လည္း ရခိုင္ဗိုလ္ေပါလံုး၊ ဗိုလ္ခြင္းေပါက္၊ ကၽြဲတေကာင္ႏိုင္႐ို႕အား ဖမ္းဆီး၍ (၁၁၅၆) ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ (၂) ရက္ တလဂုၤနီနိတြင္ ပင္း၀ါ (ရာမူး) ရာဇဖက္အရပ္၌ ျမန္မာတပ္မ်ားအား လႊဲအပ္ပီးလိုက္၏။
ျမန္မာသူယုတ္႐ို႕သည္ ရမ္းျပည့္၊ မာန္ေအာင္၊ ေျမာက္ဦး၊ ေလးၿမိဳ႕အရပ္အသီးသီးမွ လင္မယားအိမ္ေထာင္စံုတအိမ္ကို ေငြဒဂၤါး (၅) ျပားစီေကာက္ယူၿပီးလွ်င္ စုစုေပါင္းေငြဒဂၤါး တသိန္းႏွစ္ေသာင္းကို အဂၤလိပ္စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕၀န္အား လဘ္ထိုး၏။ စစ္တေကာင္းအဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္သည္လည္း ရခိုင္ဗိုလ္ေပါလံုး၊ ဗိုလ္ခြင္းေပါက္၊ ကၽြဲတေကာင္ႏိုင္႐ို႕အား ဖမ္းဆီး၍ (၁၁၅၆) ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ (၂) ရက္ တလဂုၤနီနိတြင္ ပင္း၀ါ (ရာမူး) ရာဇဖက္အရပ္၌ ျမန္မာတပ္မ်ားအား လႊဲအပ္ပီးလိုက္၏။
အဂၤလိပ္ၿမိဳ႕၀န္ကိုယ္တိုင္ ကုလားဆင္ေခ်ာင္းဖ်ားတိုင္ေအာင္ လိုက္ပို႔ပီး၏။
သို႕ေသာ္ ရခိုင့္ေဂါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဗိုလ္စိန္ေရာင္၊ ဗိုလ္ျမေရာင္၊ ဗိုလ္ပက္လက္၊ ဗိုလ္ကိုးခြက္စား၊ ဗိုလ္ထြန္းဦး၊ ဗိုလ္မ်က္ေတာင္ျဖဴ၊ ဗိုလ္တိုင္းခ်စ္ပရံ၊ နတ္ေတာင္စားဗိုလ္ေရႊေက်ာ္၊ ဗိုလ္ဆယ္ခင္းစီးစေသာ သြီးေသာက္ရဲဗိုလ္ကိုးဦးကား အဂၤလိပ္ရို႕၏အဖမ္းအဆီးကိုတိမ္းေယွာင္ကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား အယာမခံ စြမ္းမာန္တရဲ ဆက္လက္ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္ခကတ္ပါသည္။
သို႕ေသာ္ ရခိုင့္ေဂါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဗိုလ္စိန္ေရာင္၊ ဗိုလ္ျမေရာင္၊ ဗိုလ္ပက္လက္၊ ဗိုလ္ကိုးခြက္စား၊ ဗိုလ္ထြန္းဦး၊ ဗိုလ္မ်က္ေတာင္ျဖဴ၊ ဗိုလ္တိုင္းခ်စ္ပရံ၊ နတ္ေတာင္စားဗိုလ္ေရႊေက်ာ္၊ ဗိုလ္ဆယ္ခင္းစီးစေသာ သြီးေသာက္ရဲဗိုလ္ကိုးဦးကား အဂၤလိပ္ရို႕၏အဖမ္းအဆီးကိုတိမ္းေယွာင္ကာ ျမန္မာက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားအား အယာမခံ စြမ္းမာန္တရဲ ဆက္လက္ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ၀င္ခကတ္ပါသည္။
No comments:
Post a Comment